Je bent een boek aan het schrijven en wilt een portret van iemand afbeelden. Iets dat in de praktijk vaak voor zal komen. Maar mag dit wel? In veel gevallen mag een foto niet worden gebruikt zonder dat de persoon op de foto hier expliciet toestemming voor heeft gegeven. Soms kan deze persoon zich beroepen op het “portretrecht”, zoals dat officieel heet.  Foto’s die bijvoorbeeld op de openbare weg gemaakt zijn mogen meestal wel gewoon gebruikt worden. Wat zijn nu precies de regeltjes hiervoor? Dat vertellen we je in deze blog!

Wat is een portret?

Portretrecht geldt niet alleen voor foto’s maar ook voor bijvoorbeeld schilderijen, films of tekeningen. Eigenlijk alle vormen van afbeeldingen waar een persoon herkenbaar op staat.

Op het moment dat een gezicht onherkenbaar is gemaakt maar er wel gelaatstrekken, typerende lichaamshoudingen, omgevingen of bepaalde attributen aanwezig zijn op het beeld kan er spraken zijn van een “portret”.

Wanneer we praten over portretrecht (dat opgenomen is in de auteurswet) hebben we het over twee varianten, namelijk:

• Portret niet in opdracht.
• Portret in opdracht.

Portret niet in opdracht

Over het algemeen mogen portretten die niet in opdracht gemaakt zijn zonder toestemming geplaatst worden. Dan hebben we het vaak over foto’s op bijvoorbeeld evenementen of op de openbare weg.

Dit wil niet zeggen dat je geen rekening hoeft te houden met de mensen die zijn afgebeeld, in tegendeel. Wanneer de geportretteerden een redelijk belang hebben om de publicatie te stoppen of tegen te houden dan kan hier een zaak over begonnen worden. Vaak gaat dit om privacy- of financieel belang.

Denk hierbij aan commercieel gebruik of aantasten van een bepaalde naam of eer. In veel gevallen gaat het ook om het gebruik van beelden van bekende personen.

Portret in opdracht

Als een portret is gemaakt in opdracht van de persoon die wordt afgebeeld dan mag deze alleen gebruikt worden met toestemming van deze persoon. Wanneer de persoon die op het portret staat alleen toestemming heeft gegeven om bijvoorbeeld gefotografeerd te worden wil dit niet automatisch zeggen dat je deze ook zomaar mag publiceren. Hier is apart toestemming voor nodig.

Voor bijvoorbeeld commercieel gebruik geldt deze toestemming ook andersom. De geportretteerde moet ook toestemming hebben van de fotograaf om foto’s te publiceren en de naam van de fotograaf altijd vermelden.

Twijfel? Check het!

Er komt dus nogal wat kijken bij het wel/niet publiceren van een portret in welke vorm dan ook. Twijfel je of je een beeld mag gebruiken voor in jouw boek? Probeer het dan zoveel mogelijk te checken. Neem contact op met een fotograaf, schilder of iemand anders die belang heeft bij de foto. Better safe than sorry!